Төтенше жағдайды бұзғаны үшін жауаптылық туралы
COVID-19 коронавирусымен күресу үшін енгізілген төтенше жағдай кезінде прокуратура басқа мемлекеттік органдармен бірлесіп, елде заңдылық пен тәртіпті қамтамасыз ету шараларын қолданады. Осы мақсатта құқық қорғау органдарына қорғаныс арқылы алыпсатарлық фактілерін анықтау тапсырылды. Бүгінгі таңда 3,5 миллион медициналық масканы заңсыз сату жолы кесілді. Олардың барлығы тәркіленіп, аумақтық денсаулық сақтау басқармаларына тапсырылды. Бұл бағыттағы жұмыстар жал-ғасуда.
Жалпы, азаматтардың көп-шілігі карантин шараларына үлкен түсіністік танытуда. Алайда кейбір жеке тұлғалар мемлекеттік органдардың ескертулеріне жауап бермей, тыйым салулар мен шектеулерді елемей және жалған ақпараттар таратуда. Әлеуметтік желілерде жалған ақпарат таратудың 8 фактісі бойынша полиция 8 қылмыстық істі тергеуде (Қылмыстық кодекстің 274-бабы). Ауруханалардан санкцияланбаған түрде шығу, жұқтырған адамдар байланыста болған адамдар туралы ақпаратты жасыру, сол арқылы басқаларға қауіп төндіретін жағдайлар да тіркелді. 2 адамға қатысты сотқа дейінгі тергеу амалдары басталды.
Ақмола, Ақтөбе, Алматы, Атырау, Шығыс Қазақстан, Жамбыл, Батыс Қазақстан, Қарағанды, Қостанай, Павлодар және Түркістан облыстарында тыйымға қарамастан, олар көптеген адамдармен салтанатты және басқа да іс-шаралар өткізген, интернет-клубтар, балаларға арналған үйірмелер жасаған. Заң бұзушыларға ескерту жасалды және айыппұл салынды, дегенмен заң бойынша қатаң жаза - 15 тәулікке дейін қамауға рұқсат етілген.
Жалпы, төтенше жағдай кезінде шектеулі шараларды сақтамағаны үшін жауапкершілік қандай болатынын әркім білуі керек. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 476-бабына сәйкес төтенше жағдай режимін бұзу 10 АЕК мөлшерінде айыппұл салуға немесе 15 тәулікке дейін қамауға әкеп соғады. Төтенше жағдайдағы тәртіп пен тәртіпті бұзуға итермелеген әрекеттер үшін (Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 478-бабы) - 40 АЕК айыппұл немесе 30 тәулікке дейін қамауға алу.
Сонымен қатар, санитарлық нормалар мен ережелерді бұзу (Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 425-бабы) қызметін тоқтата тұрумен 2 мың АЕК-ке дейін айыппұл салуға, ал реттеуші органдардың талаптары мен актілерін орындамағаны үшін (Әкімшілік кодекстің 462-бабы) - қызметін тоқтата тұрумен 500 АЕК-ке дейін айыппұл салуға әкеп соғады. Жаппай аурудың, адамдардың жұқтырылуына немесе адамның өліміне әкеп соқтыратын осындай бұзушылық (ҚК 304-бабы) он жылға дейін бас бостандығынан айыруға жазаланады. Жалпы алғанда, төтенше жағдай кезінде жасалған қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін Қылмыстық кодексте қатаң жазалар қарастырылған.
Төтенше жағдай жария етілген жерде жасалған қылмыстар үшін қылмыстық-құқықтық шаралар Қылмыстық кодекстің 14 бабында нақты жазылған. Оларға көрінеу жалған ақпарат тарату (Қылмыстық кодекстің 274-бабының 4-бөлімі - 3 жылдан 7 жылға дейін шектеу немесе бас бостандығынан айыру), билік өкіліне бағынбау (Қылмыстық кодекстің 379-бабы - 2 жылға дейін шектеу немесе бас бостандығынан айыру), билік органдары өкіліне қатысты күш қолдану. (ҚК 380 бабы 3 бөлігі - 7 жылдан 12 жылға дейін бас бостандығынан айыру), құқық қорғау органының, арнайы мемлекеттік органның, әскери қызметшінің өміріне қол сұғушылық (ҚК 380-1 бабы 2 бөлігі - 15 жылдан 20 жылға дейін бас бостандығынан айыру немесе өмір бойы бас бостандығынан айыру) мүлкін тәркілеуге тыйым салу), төтенше жағдайлар кезінде ұйымның жұмысына кедергі келтіруі (ҚК 401-бабы - 2 жылға дейін шектеу немесе бас бостандығынан айыру), сондай-ақ бірқатар әскери қылмыстар. Осы кезең ішінде өзге де қылмыстық және әкімшілік құқық бұзушылықтар жасау - бұл әкімшілік жауапкершілік пен қылмыстық жазаны ауырлататын жағдай (Қылмыстық кодекстің 54-бабы, Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 57-бабы). Жалпы, індетке қарсы тұру және қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету үшін қалыпты және максималды тиімді шаралар жүргізу үшін осындай қатаң шаралар қажет.
Сондықтан Бас прокуратура азаматтарды дүрбелең болмай сабыр сақтауға, заңдылықты құрметтеуге, уәкілетті орган-дардың талаптарын орындауға, тыйым салынған және шектеу шараларын орындауға, жалған хабарламаларға мән бермей тек ресми ақпарат көздерін басшы-лыққа алуға шақырады.
