1. Бәсекелестіктің дамуы тұрғысынан сіздің аймағыңыздағы нарықтардың ерекшеліктері:
Қазақстан Республикасы Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің Алматы облысы бойынша департаменті ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің 2021 жылға арналған жұмыс жоспары негізінде құрылыс материалдарын өндіру және сату, сұйытылған мұнай газы мен ЖЖМ-ді көтерме және бөлшек сату, көмірді көтерме сату, құрылыс (құрылыс-монтаждау жұмыстары) жүйелері, газ құбырларына қосу үшін газбен жабдықтау және ондағы құрылыстарды, дәрілік заттарды көтерме және бөлшек саудада өткізу, әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларын өндіру және өткізу сияқты тауар нарықтарына талдау жасады. Жоғарыда көрсетілген нарықтардың ішінде дәрілік заттарды көтерме және бөлшек саудада өткізу, ЖЖМ көтерме саудада өткізу, газбен жабдықтау жүйелерінің құрылысы (құрылыс-монтаждау жұмыстары) және газ құбырларына қосу үшін олардағы құрылыстар нарықтарында неғұрлым бәсекелестік дамыған. ЖЖМ және ТМД бөлшек сауда нарығы, құрылыс материалдары мен әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларын өндіру және өткізу жоғары шоғырланған нарықтар болып табылады, яғни көрсетілген нарықтарда бәсекелестік дамымаған.
Сонымен қатар, Алматы облысында көлік-логистикалық жүйе дамымаған. Облыс аумағына көмір, сұйытылған мұнай газы және ЖЖМ келесі аудандардың (қалалардың) теміржол станцияларына түседі: Талдықорған қаласы, Текелі қаласы, Қапшағай қаласы, Ескелді, Алакөл, Ақсу, Қаратал, Кербұлақ, Көксу, Жамбыл, Іле, Талғар аудандары. Қалған аудандарда: Сарқан, Панфилов, Ұйғыр, Райымбек, Балқаш темір жолы жоқ. Тармақталған темір жол инфрақұрылымының жоқтығы шалғай аудандардың осы негізгі энергетикалық ресурстарға қолжетімділігін төмендетеді, бұл өз кезегінде аталған тауар нарықтарындағы бәсекелестіктің дамуына әсер етеді.
2. Өткен жылғы БҚДАД қызметінің негізгі нәтижелері:
Өткен жылы Департамент Алматы облысының әкімдігімен бірлесіп коммуналдық меншік субъектілерін бәсекелестік ортаға беруге ұсынылатын коммуналдық меншік ұйымдарының тізбесіне енгізу бойынша жұмыс жүргізді. Осы жұмыстың нәтижесінде облыс әкімінің қаулысымен 64 субъект 2021-2025 жылдары бәсекелес ортаға беруге жататын коммуналдық меншік кәсіпорындарының тізбесіне енгізілді. Бүгінгі күні бәсекелестік ортаға коммуналдық меншіктің 24 субъектісі берілді, оның 5-уі-акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу пайыздан астамы мемлекетке тиесілі заңды тұлғалар және олармен үлестес тұлғалар.
Сонымен қатар, жүргізілген жұмыс нәтижелері бойынша нарық субъектісінің әрекеттерінде (әрекетсіздігінде) Қазақстан Республикасының бәсекелестікті қорғау саласындағы заңнамасын бұзу белгілерінің болуы туралы барлығы 20 хабарлама шығарылды. Барлық хабарламалар орындалды.
Сондай-ақ, Департамент қиыршық тас өндірушілер мен сатушыларға және автогаз сатушыларға қатысты нарық субъектілерінің бәсекелестікке қарсы келісілген іс-әрекеттері бойынша тергеу жүргізді.
Тергеу нәтижелері бойынша қиыршық тас өндіруші «Кентас» ЖШС 1 709 763,3 теңге мөлшерінде айыппұл түрінде әкімшілік жауапкершілікке тартылып, 1 423 906 теңге мөлшерінде монополиялық табысы тәркіленді. Сонымен қатар, Департаменттің ұйғарымы негізінде қиыршық тастың бағасы төмендетілді.
Сондай-ақ, жүргізілген тексеру қорытындысы бойынша автогаз бөлшек сатушы «АДМ-ГАЗ» ЖШС 625 833 теңге көлемінде айыппұл түрінде әкімшілік жауапкершілікке тартылып, 364 410,7 теңге монополиялық табысы тәркіленді.
Сонымен қатар, 2021 жылдың желтоқсан айында «Азимут Жол» ЖШС және «№13 жол-құрылыс басқармасы» ЖШС қатысты нарық субъектілері арасындағы сауда-саттықтағы аукциондар мен конкурстар өткізу, оның ішінде лоттар бойынша бөлу жолымен бағаларды көтеру, төмендету немесе ұстап тұру, сауда-саттық қорытындыларын бұрмалау бөлігінде көлденең келісім белгілері бойынша, Қазақстан Республикасының бәсекелестікті қорғау саласындағы заңнамасын бұзушылықтарды тергеп-тексеру басталды.
Аталған тергеу бойынша материалдар сотқа дейінгі тергеу жүргізу үшін Алматы облысының экономикалық тергеу департаментіне берілді.
3. Монополияға қарсы органның тәуелсіз мәртебе алғаннан кейінгі жұмысындағы негізгі қандай өзгерістер бар:
Монополияға қарсы орган дербес мәртебеге ие болғаннан кейін тікелей Мемлекет басшысына
есеп беретін тәуелсіз мемлекеттік органға айналды.
Жаңа монополияға қарсы ведомство Мемлекет басшысының 2020 жылғы Жолдауын орындау шеңберінде бәсекелестік саясатты іске асырудың тиімділігін арттыру мақсатында құрылды. Адал бәсекелестік елдің жаңа экономикалық бағыты негізделуге тиіс жеті негізгі қағидаттың бірі ретінде айқындалған.
Осылайша, open Space краудсорсингтік алаңдар және бизнес пен азаматтық қоғамдастықпен ашық диалог үшін кедергілер жөніндегі Кеңес құрылды.
Сонымен қатар, Мемлекеттік сатып алуларда сөз байласуды болдырмау мақсатында Атамекен ҰКП-ның «Сатып алудың бірыңғай терезесі» платформасында «Өрмек» аналитикалық жүйесі әзірленді. Бұл жүйе сауда-саттықта картельдік сөз байласу белгілерін автоматты режимде анықтауға мүмкіндік береді.
2021 жылы Қазақстанның мерекелік күндер картасында алғаш рет монополияға қарсы орган қызметкерлерінің күні пайда болды.
4. Бәселестікті дамыту – бірінші кезектегі міндет. Кедергілер жөніндегі кеңестер, спейс Опен алаңдарында сарапшылармен, бизнес-қоғамдастықпен өзара іс-қимыл бойынша күшейтілген жұмыстар:
Мемлекет басшысының Қазақстан халқына Жолдауында қойылған міндеттерді іске асыру, сондай-ақ «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» қағидаттарын орындау мақсатында, Департамент жанында тауар нарықтарына кірудегі кедергілерді анықтау және жою жөніндегі кеңес (тосқауылдар жөніндегі Кеңес) жұмыс істейді.
Азаматтық және бизнес-қоғамдастықтың 12 өкілі және монополияға қарсы органның 1 өкілі кеңестің мүшелері болып табылады.
Кеңес отырыстары белгілі бір салалық мәселелер бойынша айына кемінде 1 рет өткізіледі.
Бизнес-қоғамдастық өкілдері Кеңестің қарауына проблемалық мәселелерді шығарады, оларды жою кәсіпкерлердің жұмысын жақсартуға мүмкіндік береді және түрлі тауар нарықтарында бәсекелестікті дамытуға ықпал ететін болады.
Кеңес отырысында қаралған материалдар «Тосқауылдар картасын» қалыптастыру және тосқауылдарды жою жөніндегі жұмысты одан әрі ұйымдастыру үшін республиканың бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігіне жіберіледі.
Бұдан басқа, Департамент апта сайын «Open Space» шеңберінде іс-шаралар өткізеді, онда тауар нарықтарындағы ағымдағы жағдай, туындайтын проблемаларды шешу жолдары және қолданыстағы заңнама нормаларын түсіндіру талқыланады. Жүйелі кедергілер анықталған жағдайда, ақпарат Облыстың кедергілер жөніндегі кеңесіне шығарылады.
Сонымен қатар, Департаменттің барлық қызметі БАҚ-та және әлеуметтік желілер арқылы жарияланады.
