Білім көкжиегі
Сапалы білім мен саналы тәрбие-мемлекет дамуының негізі
Айман Аймұханбет, аудандық білім бөлімінің басшысы.
Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың: Ал, біздің міндетіміз – осы ілгері көшке ілесіп қана қоймай, алдыңғы қатардан орын алу. Ол үшін, ең алдымен, білім беру саласын заманға сай дамытуымыз керек» - деген сөзі барша ұстаздар алдындағы айқын бағдаршам. Ел болашағын ойлаған елдің білім мен тәрбие саласына ерекше көңіл бөлетіні анық. Бұл үрдіс білім беру саласы қызметкерлеріне ауқымды әрі жауапкершілікке толы міндеттер жүктейді.
Білім беру саласы жаңартылған білім беру жүйесіне көшкелі мектептерге өзгерістер енді. Білімді шәкірт тәрбиелеу үшін ұстаздар құзыреттілігін арттыру бағытында біліктілікті жетілдіру жұмыстары жанданды. «Тілдердің үштұғырлылығын» жүзеге асыру бағытында жаратылыстану бағытындағы – мұғалім арнайы 10 айлық курстардан өтіп, жұмыс жүйесіне енгізді. Бүгінде 8 мектепте пилоттық жоба жүзеге асырылуда.
Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру», «Ұлы даланың 7 қыры» атты мақалалары жарияланғаннан бастап тәрбие саласында да серпінді өзгерістер енгізілді. Ұлтымыздың болмысының ең асыл қасиеттерін жас ұрпақ санасына сіңіру, оны қарым-қатынас мәдениетіне енгізуге дағдыландыру арқылы болашақта саналы ұрпақ қалыптастыруға деген практикалық жұмыстар жүзеге асырылды.
Әсіресе қарасөзден май қалқыған қазақтың төл өнері айтыс саласын жандандыруда қарқынды жұмыстар жүргізілді. «Шәкірт жетістіктері – мұғалімдер еңбектерінің жетістіктері» екені ескеріліп, оқушылар арасында жоспарланған шаралар өткізілді. Аталған шараның бірі – «Жыр алыбы – Жамбыл» жас ақындар айтысының аудандық кезеңінде бас жүлдеге ие болған Бірлік орта мектебінің 9-сынып оқушысы Тұрғали Жармедет облыстық кезеңде де жүлдегер атанып, республикалық кезеңде 3-орынға ие болды.
Әбіш Кекілбаев оқуының аудандық кезеңінде бас жүлдеге ие болған Ы.Алтынсарин атындағы орта мектептің 7-сынып оқушысы Оңгелді Әлішер облыстық кезеңде «Иллюстрациялық суреттер салу» номинациясы бойынша ІІ, «Мәнерлеп оқу» бойынша Ж.Бәрібаев атындағы орта мектептің 8-сынып оқушысы Арын Назерке, «Сахналық қойылым» номинациясы бойынша Ақдала орта мектебінің «Мұнара» тобы және «Зерделеу жобасы» бойынша Ақдала орта мектебінің 8-сынып оқушысы Нұржан Ақерке 3-орындарға ие болды. Бұл – алған білімді болашақта қолдана білуге деген талаптың бір көрінісі.
«Бала тәрбиесі – баршаға ортақ» екені әр адамға жауапкершіліктер жүктеді. Мектептердегі «Қамқоршылық кеңес» мүшелерімен ынтымақтаса отырып, барлық бағытта нәтижелі жұмыстар жүргізілді.
Дербес білім беру ұйымдарының ілгері деңгейіне арналған нұсқаулықта: «Жоспарланған барлық шара аяқталған кезде емес, оның жүзеге асырылуы барысында қадағаланып отыру керек» - деген қағида үнемі басты назарда болды. Оқу жылына арналған жоспардағы меже соңғы «Қашықтан оқыту» кезінде де тиісті деңгейден төмендеген жоқ. Барлық шаралар вебинар бойынша талқылау жұмыстарымен талқыланып, ұсыныстар жүзеге асырылды.
Баршамызға белгілі, «Қашықтан оқыту» біздің елімізге биылғы короновируспен бірге енгізілді. Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев «Егемен Қазақстан» газетіне берген сұхбатында: «Соңғы жылдарда қашықтан оқыту тәсілі жаһандық үрдіс ретінде қалыптасты. ...Мұның артықшылығы да, кемшіл тұстары да бар» - деп атап өтті. Сондықтан біздің алдымызда әлемдік тәжірибедегі артықшылықтарды тиімді пайдалану, кемшіл тұстарын жетілдіру міндеті тұрды.
Мұғалімдеріміздің кез-келген жағдайға дайын болу керектігін аңдатқан, Республика жұртшылығының назарын аударған, түрлі көзқарастарға толы үдерісте алдымен ақпараттық ресурстарды талапқа сай пайдалану тұрғаны белгілі. Аудандық білімді дамыту оқу-әдістемелік орталығының әдіскері А.Тұрсынбекованың тез арада Zoom бағдарламасын меңгерту, қолдану тәсілдерін жетілдіру үшін мектептегі информатика пәні мұғалімдерін әдістемелік сүйемелдеу арқылы белсенділерін атап өткеніміз орынды. Мұғалімдерге кездескен проблемаларды шешу үшін ватсап желісі арқылы әртүрлі топтар құрылып, сол чаттар арқылы ақпараттық қазіргі нормативтік-құқықтық құжаттарды слайдтар жасау арқылы таныстыру, талқылау, сөйтіп мұғалімдердің де ой-пікірлерін білу жүзеге асырылды.
Бүгінде барлық педагогтар сол бірлескен жұмыс нәтижесінде мұғалімдердің гугл диск қосымшасын тиімді пайдаланылуда. Сондай-ақ оқушыларға әртүрлі тапсырмалар бергенде олардың тапсырмаларды қаншалықты орындап жатқанын білуге болатын Google Classroom, тест тапсырмаларын құрастыруға, сабақты қорытындылауға ыңғайлы Google формаларды пайдалануға да бейімделді.
Барлық нәтижелі жұмыстың негізі психологиялық ахуал арқылы жүзеге асырылады. Бұл орайда, мектеп психологтары арқылы мұғалімдерге кәсіби қолдау көрсеткен әдіскер П.Әбенованың да ерекше еңбектерін атап өтуге болады. Қиындыққа толы «Қашықтан оқыту» кезінде кері байланыс алуға тиімді Jamboard бағдарламаларын пайдалану арқылы оқушылардан сауалнамалар алынып, интерпретациялар жасалды. Бұл да кездескен кедергілерді анықтау мен шешуде ерекше роль атқарды.
«Қашықтан оқыту басталғалы Талдықорған қаласындағы Педагогикалық Шеберлік орталығымен тығыз байланыс орнатылып, «Қашықтан оқытуды ұйымдастыруда әдістемелік сүйемелдеу», «Білім алушыларды қашықтан оқытуға ынталандыру жолдары», «Қашықтан оқыту жағдайында интербелсенді тапсырмаларды жоспарлау» т.б. барлығы 12 вебинар өткізіліп, барлығы 268 мұғалім қатысып, тәжірибелерімен бөлісті. Сондай-ақ аудандық білімді дамыту оқу-әдістемелік орталығының ұйымдастыруымен 16 вебинар ұйымдастырылып, оған 423 мұғалім тартылды.
Әлемдегі ІІ-ші ұстаз атанған бабамыз әль-Фарабидің: «Адамға ең бірінші тәрбие берілуі керек. Тәрбиесіз берілген білім – адамзаттың қас жауы» деген қанатты сөзі әлі күнге өміршеңдігін жойған жоқ. Бүгінгі «Қашықтан оқыту» кезінде тәрбие шаралары да үздіксіз жүзеге асырылуда. Аудан бойынша алған білімді практикада қолдану деңгейін саралаған байқауларға онлайн форматта қатысты. «Бейбітшілік әлемі» халықаралық байқауы нан 34 ұстаз, 81 оқушы, Республикалық дарын-онлайн олимпиадасынан 42 мұғалім, 107 оқушы, «Білген бәйге» Республикалық олимпиадасынан 27 оқушы жүлдегер атанды. Сонымен бірге «Нұр Отан» партиясы мен «Атамекен» одағының қолдауымен «Бірлік» қоры тарапынан 2020 жылдың мамыр айында басталып, маусым айында облыстық, республикалық кезеңі өтетін «Табысқа бастар жол» атты ғылыми жұмыстар онлайн байқауының аудандық кезеңіне 12 жұмыс қатысып, жүлделі орындарға ие болған Б.Бейсекбаев атындағы мектеп-гимназиясының директоры Ж.Әлімбаеваның, Бірлік, Ақдала орта мектептерінің директорлары Г.Кембебаева, А.Қалиевалардың жұмыстары облыстық кезеңге жолдама алды.
Сонымен бірге «Рухани жаңғыру» аясында онлайн негізінде жүргізу арқылы жоспарланған іс-шаралары да толықтай жүзеге асырылды. «Тарихтың кино өнері мен телевизиядағы көрінісі» арнайы жобасы аясында «Біздің батыр жерлестер» тақырыбында видеобайқау өткізіліп, қорытындысы әлеуметтік желілерге салынды. Қашықтықтан отбасылық патриоттық әндерді орындау байқауы өткізіліп, ютуб каналдарына жүктелді. Оқушылар арасында «1 мамыр - Ынтымақ күніне» арналған қашықтықтан өлең, сурет байқаулары ұйымдастырылды. Онлайн режимде Әбунасыр әль-Фарабидің 1150 жылдық және ұлы ақын Абай Құнанбайұлының 175 жылдық мерейтойына орай ұйымдастырылған аудандық байқаулар өткізілді. Zoom платформасы арқылы «Абай – дара, Абай – дана қазақта» тақырыбында Абай өлеңдерін мәнерлеп оқу байқауы өткізілді.
Сапалы білім беруде педагог кадрлардың құзыреттілігінің де өзіндік ролі бар. Мемлекетіміздің қамқорлығының арқасында ұстаздарымыз 2018 жылдан бастап біліктілік санат алып жатыр. Бүгінгі таңда аудандық білім бөлімдеріне қарасты мекемелерде 851 мұғалім қызмет атқарады. Оның ішінде шебер ұстаз – 1, педагог-зерттеуші 51, педагог-сарапшы - 159, педагог-модератор -54.
Осындай көшбасшы ұстаздарымыздың білім саласының ілгері басуына өзіндік үлес қосып келе жатқанын айта кеткеніміз орынды. Әсіресе интернет желісі баяу, байланыс нашар деген ауылдардың өзінде мұғалімдер арасында туындаған проблемаларды шешуде мектеп басшылары мен көшбасшы ұстаздардың ықпалына ерекше ризашылығымды білдірмекпін.
Елімізде әлі күнге жайылуын тоқтатпаған пандемиялық ауру – коронавирустың салдарынан «Соңғы қоңырау» шарасы болмайтын болды. Бұл орайда, Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2020 жылғы 03 сәуірдегі 129 «Орта білім ұйымдарында 2019-2020 оқу жылын аяқтау туралы» және пандемиялық аурудың созылып кетуіне орай 04 мамыр күнгі (2020 ж) №177 «№129 бұйрыққа өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» бұйрықтары тікелей басшылыққа алынады.
Осы орайда, бір айтарымыз, 22 мамыр күні, сағат 11.00-де «Балапан» және «Еларна» телеарналарынан мектеп бітіруші түлектерге кәсіби бағдар беру мақсатында телесабақ өткізілді. Енді алдағы 25 мамыр күні сағат 11.00-де Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрі А.Аймағанбетов, облыстық басқарма басшылары телеканалдарда арнайы құттықтау жолдамақ.
1-10-сынып оқушыларына арналған «Соңғы қоңырау» салтанатты шарасы онлайн сынып сағаты режимінде өтеді. Сондай-ақ 11-сынып оқушыларына аттестат тапсыру және «Мектеппен қоштасу» кеші 3-4 маусым күндері өтетін болады. Қазіргі кезде «Birgemiz: ТҮЛЕК-2020» мектеп бітіру іс-шараларын өткізу тұжырымдамасы әзірленуде.
Бірақ аталған шара жылдағыдай көпшіліктің жиылуымен емес, мектеп алаңында әр сынып үшін шектелген 20 минуттық шара боп өтпек. Түлектер мектеп формасымен келеді. Әрбір түлекпен 1 немесе 2 ата-анасы ғана қатыса алады. Және қатысушылар міндетті түрде санитарлық талаптарды сақтауы керек.
Аталған шарада жылдағыдай педагогтарға сыйлық беру, ас та төк дастархан жасау, автокөліктерді жалға алып, экскурсиялатып кету, мейрамханалар, дәмханалар жалдау сынды тыйым салынған талаптар да сақталу керек. Бұл жайында ҚР БҒМ вице-министрі Шолпан Каринова да брифингте арнайы қатаң ескертіп өтті.
Мектеп педагогтарының тынымсыз еңбегінің арқасында биылғы оқу жылы да табысты аяқталғалы отыр. Қазір барлық білім беру ұйымдарында бөлім және тоқсан бойынша жиынтық бағалаулар аяқталды. Сөйтіп 5388 оқушы оқу жылын тәмамдайтын болады. Жүргізілген бағамдау бойынша білім сапасындағы биылғы меже – 65,1 болмақ. Бұл – тағы да айта кетпекпін, «Қашықтан оқыту» кезінде де нәтижелі жұмыстар атқарылғанының көрінісі.
Білім берудегі барлық шараның сапалы өтуі бүгінгі ұрпақты келер кезеңнің талаптарына сай тәрбиелеуге бағытталуда. Себебі сапалы білім мен саналы тәрбие алған ұрпақ қана болашағы жарқын мемлекет дамуына негіз бола алады. Сондықтан әр оқушыдан жақсы азамат тәрбиелеу – біздің басты кредомыз.
Гельвецийдің «Мектеп болашаққа барар кілтті ғана береді, ал мектептен тыс кезең – нағыз өмір» деген екен. Жаңа заманды бағамдағандықтан, «өз уақытын аямаған, өзгенің баласын аялаған» мұғалімдеріміз күрмеуі қиын, жолдары бұралаң өмір соқпақтарында шәкірттерінің өз жолын адаспай табуы жолында талмай ізденіс танытып, еңбек етуде.
Бүгінгі ұрпақ – мемлекетіміздің ертеңгі болашағы. Олар қандай болса, мемлекетіміздің даму деңгейі де сондай болатыны анық. Сол себепті де барлық білім мекемелерінде мамандық таңдау бағытында «Кім болам?», «Мен – елімнің болашағымын» т.б. тақырыптарда түрлі шаралар өткізіліп, талқылау жұмыстары жүргізілген.
Сондықтан оқушыларымыздың шешуші кезең ҰБТ сынағында өздері армандаған мамандықтарына қатысты жоғарғы білім ордаларына оқуға түсе алатындай балл алса деген тілектеміз. Аталған сынақ 20 маусым күніне белгіленіп отыр. Биылғы жылы аудан бойынша 261 түлек (оның ішінде 244 түлек казақ, 17 түлек орыс сыныптарынан) мектеп бітіреді. ҰБТ-ге өтініш білдірген түлектер саны-165 (оның ішінде 7-еуі орыс, 158-і қазақ тілінде). Осы кезге дейінгі аудандық, мектепішілік байқау сынақтары, кейіннен алынған онлайн сынақтардың нәтижесі және мектеп мұғалімдерінің қашықтан дайындауы мен эвалюациясына сүйене отырып, оқушылар білімін тәуелсіз саралайтын ҰБТ сынағында да өткен жылғы межеден табыламыз деген сенімдеміз.
